Büyük bir bölümü yazlari sicak ve kurak geçen Akdeniz iklimi etkisinde olan Türkiye’de, ormanlarin %60’i yüksek yangin riski altinda bulunuyor. Kahramanmaras'tan baslayip Akdeniz ve Ege'yi takiben Istanbul'a kadar uzanan 1700 km'lik sahil bandinin 160 km. derinligindeki bölümü yangin açisindan riskli bölgeler içinde yer aliyor. Bu alanda yayilis gösteren 12 milyon hektar orman alani ise yangina karsi birinci derecede hassasiyet tasiyor.
Yaz aylarinin gelmesi ile bu bölgede hemen hemen her gün 5 ile 10 adet orman yangini çiktigi bilgisi paylasiliyor. Son 30 yillik veriler orman yangini sayisinin arttigini gösteriyor. 1984-1993 yillarini kapsayan 10 yillik döneme göre, çikan orman sayisi 1994-2003 ve 2004-2013 yillarinda sirasiyla %21 ve %31 oraninda artis gösterdi.
Istatistikler ne diyor?
Orman yanginlarinin çikma sebepleri su sekilde siralaniyor: Yanginlarin %54 oraninda aniz, çöplük, avcilik, çoban atesi, sigara, piknik ve diger ihmal ve dikkatsizlikler sebebiyle çiktigi belirtiliyor. %10’unun terör, kundaklama ve diger nedenlerle kasitli olarak; %10’unun yildirim gibi dogal kaynakli; %26’sinin ise bilinmeyen (faili meçhul) nedenlerden olustugu biliniyor. Orman yanginina sebep olan alan miktarlarin yüzde dagilimi degerlendirildiginde, %69 oraninda Ihmal, %9 oraninda kasit, %3 oraninda dogal ve %19 oraninda bilinmeyen nedenler oldugu belirtiliyor.
Türkiye'de son yillarda Italya, Fransa, Portekiz, Yunanistan ve Ispanya gibi çogu ülkeye kiyasla orman yanginlarini söndürme ve kontrol altina alma konusunda daha etkin ve basarili çalismalar yürütülüyor. Türkiye'de 2002 yilinda yangina ortalama 40 dakikada ulasiliyorken bu süre son yillarda 18 dakikaya kadar düsürüldü. Bu sürenin düsürülmesinde, olusturulan yangin organizasyonu ve erken haber alma sistemlerinin yenilenmesi önemli rol oynadi.
Yanginlar, orman ekosistemini tümden etkiliyor
Orman yanginlari, yüz binlerce agacin, ot ve çalinin kül olmasi, milyonlarca böcegin, binlerce kusun, memelinin, sürüngenin yanarak yasamlarini yitirmesi, yasam alanlarinin bozulmasi, orman ekosistemlerinde yaralar açilmasi anlamina geliyor. Yanan agaçlar ve hasar gören kirilgan toprak ile birlikte tüm orman ekosistemi olumsuz yönde etkileniyor.
Orman yanginlarinin önlenmesinde kamuoyunu aydinlatici ve uyarici egitim çalismalarinin büyük önem tasidigini ifade eden TEMA Vakfi Yönetim Kurulu Baskani Deniz Ataç “Yanginin meydana gelmesi için yanici madde, oksijen ve tutusma sicakliginin bir araya gelmesi gerekiyor. Ormanlarda yanici madde ve atmosferde yanma için gerekli oksijen her daim mevcut. Yangin sicaklik iliskisine bakildiginda ise yanginlarin %75’i mevsimin en sicak aylari olan Haziran-Eylül aylarinda çikiyor. Kizilçam ormanlarinin egemen oldugu yangina hassas bölgelerde, agaçlardan dökülen ibrelerin ince olmasi ve reçine içerikleri, artan sicaklikla birlikte daha kolay tutusma sagliyor. Çikan yanginlarin %90’ni gündüz saatlerinde, yaklasik %50’si de sicakliklarin çok yüksek oldugu 13:00-16:00 saatleri arasinda çikiyor olmasi” dedi. Ataç; Antalya’nin Kumluca Ilçesi'ne bagli Adrasan'in Inceboyun mevkiinde meydana gelen orman yangini ile ilgili büyük üzüntü duyduklarini ifade ederek, “Son 30 yilda yangin sayilarinin artmasi, bu yillarin yasanan küresel isinma sonucu en sicak yillar olmasi ile de iliskili. Iklim degisikligine bagli olarak orman yanginlarinin gelecek yillarda da artacagi tahmin ediliyor. Ormanlarimizin korunmasi için hem kurumlarin hem de bireylerin iklim degisikligine neden olan karbon salinimlarini azaltilmasi gerekiyor” dedi.
Vatandaslarin herhangi bir duman gördüklerinde de ücretsiz ALO 177 Orman Yangin Ihbar Hatti'ni arayarak yangini yetkililere bildirmeleri erken müdahale için çok büyük önem tasiyor. Erken müdahale ile yanginlar daha kisa sürede daha küçük alanlarda kontrol altina alinabiliyor.