Tarihe Dokunmak (Piri Reis)

Karamanli olan Piri Reis,1465-1554 yillari arasinda yasamis, Osmanli Padisahi II.inci Bayezid’in taninmis gemicilerinden olan Kemal Reis’in yegeni ünlü bir Türk denizcisidir.
Piri Reis, Kemal Reis’in yaninda denizcilige baslamis, 1511 yilinda Kemal Reis’in ölümünden sonra Barbaros’un yönetimine girmistir.
1516-1517 yilindaki Osmanli-Memluklu Savaslari sirasinda, Yavuz Sultan Selim’in donanmasinda bulunmustur.
1547 yilinda, Hind Kapudan-i Deryaligi’na getirilen Piri Reis, 1551 yilinda Süveys Limani’ndan denize açilarak, Aden’i almis, kara kuvvetlerini burada birakarak Süveys’e dönmüstür.
Ayni yil, Umman’daki Maskat Kalesi’ni almis, Hürmüz Kalesi’ni kusatmis, Portekizlilerle yaptigi bir anlasma sonrasinda kusatmayi kaldirmis, ancak Portekizlilerin Basra’ya gelecekleri haberi üzerine, Basra Körfezi’ndeki otuz parçalik gemiyi getiremeden üç gemisiyle (gemilerden biri yolda batmis) Misir’a dönmüstür.
Misir Valisi’nin Kanuni’ye durumu bildirmesi sonucunda, 1554 yilinda, Kanuni’nin emriyle boynu vurulmustur.
Piri Reis’in çok zengin cografi bilgilerini içeren Kitab-i Bahriye adli eseri çok ünlüdür.
Piri Reis, bundan 500 yil önce yani, 1513 yilinda, kendi adiyla anilan bir dünya haritasi üretmistir. Bu haritayi 1517 yilinda Misir’da Yavuz Sultan Selim’e takdim etmistir. (1)
Harita, 1929 yilinda Topkapi Sarayi’nda ortaya çikarilmis, 1935 yilinda da Milli Egitim Bakanliginca matbaada baskilari yapilarak çogaltilmistir.
On alti köseli ve on alti parçadan olustugu söylenilen haritanin, hava ve su unsurlarinin dikkate alinmadan çizilmesi nedeniyle bu durumda oldugu ileri sürülmektedir.
Haritada merkez olarak Kahire gösterilmektedir.
Harita üzerinde belirlenen merkezler arasinda 22.5 derecelik bir açi görülüyor ve bunun on alti ile çarpilmasi sonucunda 360 derece ortaya çikiyor.
Eldeki harita parçasi Ege, Akdeniz ve Atlas Okyanusu bölümlerini göstermektedir. Harita üzerindeki limanlar arasinda belirlenen mesafeler, günümüzde belirlene mesafelerle örtüsmektedir.
Latin Amerika’daki And Daglari ve Antartika’nin Buzul Daglari’nin görüldügü ayrica Atlas Okyanusu’nun altinda bulunan siradaglarin da belirtilmis oldugu, ileri sürülmektedir.
Harita ile ilgili en ilginç saptama ise, haritanin, çizilmis bir harita degil; bir fotograf görünümünde oldugudur.
Tarihin gizledigi birer hazinedir Karaman’in evlatlari, tarihe dokundukça gün isigina çikar bu hazineler.
UNESCO’nun, asirlarin içinden çekip aldigi ve bir yila adini verdigi Karaman’in bu evladi için acaba özelde Karaman; genelde de Türkiye’de ve dünyada Piri Reis adina ne tür etkinlikler yapilacak.
Karaman cografyasi ve kültürünün ürettigi bu hazineye UNESCO’nun sahiplendigi kadar, bakalim kimler sahiplenecekler?
(1) Islam Ansiklopedisi, Cilt.9, S.561-562