Konya valisi olan Sehzade Mustafa iyi egitim görmüs, ahlaki tutumlari, ciddiyeti, olgunlugu ile hem yeniçeriler hem de aydin kesimler tarafindan seviliyordu; yasi ve durumu itibariyle hükümdarliga adaydi; fakat buna Hürrem Sultan karsi çikmisti.
Hürrem Sultan’in Selim, Bayezid, Mehmet ve Cihangir isimlerinde dört oglu vardi. Bunlardan Sehzade Mehmet, Manisa Sancakbeyi iken vefat etmisti.
Hürrem Sultan, ogullarindan Bayezid’in hükümdar olmasi için el altindan faaliyete geçmisti. Padisah bu güzel kadin efendinin etkisi altinda bulunuyordu. Bayezid’i, hükümdar yapmak için önde bulunan Sehzade Mustafa’nin bertaraf edilmesi gerekliydi; veziriazam Ibrahim Pasa, Sehzade Mustafa’nin hükümdarligina taraftar oldugundan ilk firsatta Ibrahim Pasa aleyhindeki cereyanlardan yararlanarak onu ortadan kaldirmayi basardi.
Hürrem Sultan Sehzade Mustafa aleyhinde tertibat aldi ve yavas yavas harekete geçti; Manisa Sancakbeyi olan Mustafa Amasya’ya ve daha sonra Konya’ya gönderilmis ve Hürrem Sultan’in ogullari Selim Manisa’ya ve Bayezid de Kütahya sancaklarina gönderilmislerdi.
Sehzade Mustafa aleyhine hariçten alinmasi icabeden tertibatta da henüz kubbe veziri bulunan Damat Rüstem Pasa önemli rol oynuyor Mustafa’nin Iran sahiyla iliskilerine dair sahte mektuplar tertip ettiriyordu.
Sultan Süleyman, 1553 yilinda sefere çikmayarak Erdel sorunundan dolayi Macaristan taraflarina vezir Kara Ahmet Pasa’yi ve dogu vilayetlerine taarruz eden Sah Tahmasb’a karsi da vezir-i azam olan damadi Rüstem Pasa’yi göndermistir.
Rüstem Pasa hareketinden sonra Aksaray taraflarina gelince güya yeniçerilerin Sehzade Mustafa’ya egilimleri oldugunu ve askerin, ihtiyarligi nedeniyle sefere çikmayan padisahi tahtindan indirip Dimetoka ‘da oturtup Mustafa’yi hükümdar ilan etmek istedikleri sayiasinin yayilmakta oldugunu bildirmek üzere sipahiler agasi bulunan Semsi Aga ile çavusbasiyi Istanbul’a gönderdi ve padisahin bizzat askerin basinda sefere çikmasini arz ile Aksaray’dan ileri gitmeyerek emir bekledi.
Padisah bunu haber alinca Rüstem Pasa’yi geri çagirdi ve 1553 Agustos sonlarinda kendisi Iran seferine çikti; Kütahya valisi Bayezid’i Rumeli muhafazasinda bulunmak üzere Edirne’ye gönderdi. Bolvadin’e gelince Saruhan (Manisa) valisi Selim orduya gelerek el öptü; bundan sonra padisah, Karaman Ereglisi bir konak geçilince Aktepe konagina geldigi zaman sefere memur olan Sehzade Mustafa orduya katilarak çadiri kuruldu.
Ertesi günü kanun geregi ileri gelen devlet adamlari Mustafa’nin çadirina gidip el öptüler ve hil’at giydiler; bundan sonra sehzade babasinin elini öpmek üzere divanhane çadirina geldi, vezirler selamlayip önüne düsüp çadira kadar getirdiler; çadira girdigi zaman babasini göremeyince sasirdi; yedi dilsiz kendisini karsiladilar ve hemen üzerine atilarak bogmak istediler. Sehzade Mustafa bunlarin elinden kurtulup babasinin yanina dogru kaçarken saray hademelerinden Zal Mahmut Aga arkasindan yetisip sehzadeyi altina alip bogdu. (1553) Zal Mahmut, daha sonra vezir yapilmistir. (1)
Bu olay, herhangi bir çagrisim yaptirdi mi acaba?
(1) Ord.Prof. Ismail Hakki Uzunçarsili, Osmanli Tarihi, Cilt:2, S. 401-402-403
